Het biogaspotentieel in Vlaanderen wordt ingeschat op 7,3 TWh, waarvan slechts 14% effectief wordt gevaloriseerd. Om dit percentage te verhogen, startte het Green Gas Platform in 2019 met de Deep Dive Study met als doel de positieve meerwaarde van vergisting/biomethaan te berekenen en ontwikkelingsscenario’s voor het productiepotentieel te identificeren. In juli werd het laatste rapport van deze studie gepubliceerd, met een roadmap voor de verdere ontwikkeling van de biomethaanmarkt.
Om de meest gewenste ontwikkelingsscenario’s te identificeren, lag de focus op het minimaliseren van de productiekost met een zo hoog mogelijke broeikasgasemissiereductie. Deze abatement cost, of kostprijs per ton vermeden CO2, is een interessante parameter en kan eenvoudig vergeleken worden met de kostenefficiëntie van andere klimaatmaatregelen. Daarnaast wordt het zeer duidelijk welk productiepotentieel haalbaar is in functie van de bereidheid tot betalen voor een CO2-reductie.
De emissiereductie en de productiekost van biogas varieert afhankelijk van de gebruikte feedstock, het type installatie en de eindtoepassing. Bij deze berekeningen worden ook enkele positieve externaliteiten meegenomen. Externaliteiten zijn maatschappelijke voordelen die typisch nog niet of in minder mate erkend en gevaloriseerd worden, zoals in dit geval lokale jobcreatie door de biogasindustrie, lagere balanceringskosten op het elektriciteitsnet dankzij biogas/biomethaan en vermeden broeikasgasemissies door het vergisten van afvalstromen (en niet enkel door het vervangen van fossiele brandstoffen).
In totaal werden 23 scenario’s doorgerekend waarbij het effect van de valorisatietechniek van het biogas werd nagegaan, net als de schaalgrootte, de impact van de geldende bemestingsnormen, de mogelijke emissiereducerende maatregelen, de geografische verspreiding en de gebruikte inputstromen. De resultaten van deze scenarioanalyse laten toe een aantal conclusies te trekken die waardevol zijn voor de ontwikkeling van biogas en biomethaan in Vlaanderen:
- Er is een duidelijk effect van de schaalgrootte op de kost per ton vermeden CO2. Het optimum ligt rond een capaciteit van 300.000 ton inputstromen per jaar. Bij een verdere stijging van de capaciteit zorgt het bijkomend transport voor een stijging in de kostprijs.
- Het reduceren van methaanemissies is uitermate belangrijk en zeer kostenefficiënt. Het overdekken van de digestaatopslag en het aanvoeren van verse mest halveren de productiekost per ton vermeden CO2.
- Het toepassen van de RENURE-criteria, en dus opgezuiverde digestaatproducten hetzelfde statuut geven als kunstmest, is voordelig voor biogasprojecten doordat meer digestaat op naburige landbouwgronden kan afgezet worden.
- Er zijn regionale verschillen voor de ontwikkeling van biogas en biomethaan in Vlaanderen. De drie relevante landbouwzones in Vlaanderen hebben een verschillende ontwikkelingskost voor nieuwe projecten. Dit effect is het gevolg van het verschil in densiteit aan beschikbare feedstock en het type feedstock in de verschillende zones.
- De samenstelling van de inputstromen is belangrijk door de CO2-voetafdruk en de kostprijs. Bij het vergisten van enkel mest kunnen zeer lage productiekosten per ton vermeden CO2 bereikt worden. Uit de simulaties blijken voornamelijk energiegewassen de CO2-prijs sterk te verhogen.
Voor de verdere ontwikkeling van de vergistingssector op een kostenefficiënte en duurzame wijze is het aangewezen om het productiepotentieel verder te realiseren in drie fasen:
- Fase 1: mestvergisting met zonale focus. Vergisting van 100% mest heeft de laagste abatement cost met een optimum tussen 100.000 ton en 300.000 ton mest per jaar. De kostprijs varieert van €58 tot €5 per ton vermeden CO2. Op basis van de resultaten moet er prioriteit gegeven worden aan de ontwikkeling van mestvergistingsinstallaties in zone 5, vanwege de lagere productiekost t.o.v. de andere zones.
- Fase 2: uitbouw vergisting met beschikbaar potentieel, exclusief energiegewassen. Om de productiecapaciteit in een tweede fase uit te breiden, moet covergisting van mest met de beschikbare biologische afvalstromen verder uitgebouwd worden. De gemiddelde kostprijs varieert van €419 tot €62 per ton vermeden CO2. Een optimum wordt bereikt rond een verwerkingscapaciteit van 400.000 ton afvalstromen per jaar.
- Fase 3: vergisting van energiegewassen. In een laatste fase kan de productiecapaciteit uitgebreid worden met de vergisting van energie- en tussengewassen. Het gebruik van deze inputstromen resulteert in een hoge kost om CO2 te besparen. Bij een capaciteit van 200.000 ton per jaar is de CO2-kost nog altijd hoger dan €500 per ton. Het covergisten van energiegewassen is het minst kostenefficiënte scenario voor het reduceren van de CO2-uitstoot en heeft daarom de laagste prioriteit.
| Verwerkingscapaciteit (ton VM/j.) | 100.000 | 200.000 | 300.000 | 400.000 |
| Fase 1 - zone 5 | 7 | 5 | 7 | 9 |
| Fase 1 - zone 3 | 52 | 45 | 42 | 41 |
| Fase 1 - zone 4 | 49 | 50 | 54 | 58 |
| Fase 2 - Vlaanderen | 88 | 71 | 64 | 62 |
| Fase 3 - Vlaanderen | 567 | 565 | - | - |
Uit de scenarioanalyse blijkt dat quasi het volledige potentieel kan gerealiseerd worden voor een kost van minder dan €65 per ton vermeden CO2 (onder de RENURE-criteria). De internationale ETS-prijs bedroeg in 2021 gemiddeld €59 per ton. In totaal levert dit een CO2-besparing op van 1,8 Mton CO2, of 2,44% van de CO2-equivalente uitstoot van Vlaanderen in 2019 (ETS en niet-ETS, pre-corona). Hiervoor is een investering vereist van 91 miljoen euro. Indien het volledige potentieel wordt benut, dus inclusief energiegewassen, bedraagt de totale CO2-besparing 1,98 Mton en de investering 163 miljoen euro. Hierdoor zou 2,61% van de CO2-equivalente uitstoot van Vlaanderen vermeden worden.
De volledige studie is te raadplegen in bijlage. Meer info is ook hier terug te vinden.
Foto: © Pixabay