Vlaams stikstofbeleid daagt Europese stimulans uit

Dag Willem, wat is de Renewable Energy Directive (RED) juist en hoe wordt deze aangepakt?                             
RED, ofwel de hernieuwbare energierichtlijn, kan teruggevonden worden in het Fit for 55 pakket. Het doel van deze richtlijn is het promoten van hernieuwbare energieproductie in Europa.

Eerst wordt vastgelegd welk aandeel hernieuwbare energie wenselijk is in Europa. Hierbij worden ook afzonderlijke richtpunten voor elke lidstaat opgesteld. Verder worden onder andere regels inzake financiële steun voor hernieuwbare elektriciteitsproductie, het gebruik ervan in verschillende sectoren en regionale samenwerking tussen lidstaten naar voor geschoven. In de richtlijn gaat speciale aandacht naar hernieuwbare energie afkomstig van vaste (bv. hout) en gasvormige biomassabrandstoffen (bv. biogas en biomethaan), en meer bepaald naar de vraag: ‘Wat is duurzame energie?’. Biomassa mag niet afkomstig zijn uit ecologisch waardevolle gebieden en de productie en het gebruik ervan moet een specifieke emissiereductie behalen t.o.v. een fossiele referentie. Dit alles is vastgelegd in Europese duurzaamheidscriteria (cfr. Bio-Energiemagazine zomer 2023).

Het zijn dus deze duurzaamheidscriteria die van belang zijn voor biogasinstallaties?                             
Klopt, en dan vooral de nodige broeikasgasemissiereducties. Tijdens de meest recente herziening van RED (RED III, publicatie 31/10/23) werden deze nog verder aangescherpt. Nu moeten ook bestaande biogasinstallaties (van voor 2021) een reductie realiseren na 15 jaar indienstname en ten vroegste vanaf 2026. De te realiseren reductie is afhankelijk van de toepassing, zijnde groene elektriciteitsproductie of als transportbrandstof, en van de startdatum van de installatie. In RED III is ook een beweging merkbaar richting opwaardering van biogas tot biomethaan, een 1-op-1 vervanger voor aardgas, en injectie in het gasnet t.o.v. elektriciteitsproductie uit biogas. Verder wordt het aanbieden van een vereenvoudigd certificatieschema voor het aantonen van conformiteit aan de duurzaamheidscriteria aangemoedigd voor installaties met een thermisch ingangsvermogen kleiner dan 7 MW.

Hoe uit zich dit in Vlaamse wetgeving?                             
De duurzaamheidscriteria geformuleerd in RED, zijn opgenomen in het Verzamelbesluit Energie. Eind 2022 werden deze geüpdatet naar de waardes van RED II. In Vlaanderen wordt de optie van een vereenvoudigd systeem beschreven in een besluit van de administrateur-generaal. In Wallonië, Frankrijk en Nederland wordt volop de kaart getrokken van ISCC-certificering. Het is dus te verwachten dat ISCC-certificering in de toekomst ook een belangrijke rol zal spelen in Vlaanderen. Nu is al een duidelijke beweging te zien van traders en inputstromen die ISCC-gecertificeerd worden.

Het gebruik van lokaal beschikbare biomassa moet aangemoedigd worden. Toch zou een meer flexibele benadering van de opgelegde voorwaarden een goede evolutie zijn binnen het huidig vereenvoudigd certificatiesysteem. Momenteel wordt een forfaitaire reductie van 71% toegekend aan de geproduceerde elektriciteit wanneer de inputstromen gehaald worden binnen een straal van 200 km en maximaal 20% energiegewassen verwerkt worden. Het zou logisch zijn dat ook als een ISCC-gecertificeerde stroom van verder komt, met dus een gekende uitstoot, deze opgenomen kan worden in het vereenvoudigd certificatiesysteem.

Hoe kunnen biogasinstallaties deze broeikasgasemissiereductie verzekeren?                             
In bijlage 6 van RED worden conservatieve default-waarden meegegeven voor bepaalde scenario’s. Een specifieke berekening is echter veelal voordeliger. Desondanks is het in geval van vergisting van enkel bioafval voor de productie van elektriciteit niet altijd evident om te voldoen aan de toekomstige vereiste broeikasgasemissiereductie. Voor mestvergisting is de default-waarde zeer hoog en ook bij co-vergisting met mest wordt het vereiste reductiepercentage vlotter behaald. Mest vergisten is dus de boodschap!                              
 

Dag Kristof, de afgelopen periode was stikstof niet weg te denken uit de media. Kan je nog even in één zin samenvatten waarom een Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) noodzakelijk is?                             
PAS is noodzakelijk voor het beschermen van onze Vlaamse natuur.

Een simpele boodschap. Waar zit de complexiteit?                             
Stikstof is in Vlaanderen een complexer probleem dan in vele andere Europese regio’s door het sterk versnipperde landschap en de hoge bevolkingsdichtheid. Het is ook afkomstig van zowel landbouw, industrie als transport. De huidige graad aan stikstof flirt met de kritische drempelwaarden van wat onze natuur en zijn biodiversiteit aankan. Inspanningen van iedereen zijn nodig om het stikstofbad terug op een gezond niveau te krijgen.

Hoe ziet de situatie inzake PAS er vandaag uit?                             
Er is een politiek compromis bereikt. De grootste uitdaging is nu om dit akkoord decretaal om te zetten tot een juridisch robuust kader dat rechtszekerheid biedt aan de bedrijven. Een eerste poging hiertoe werd zeer kritisch onthaald door de Raad van State. Uiteindelijk probeert de politiek dit decreet toch dicht te timmeren door verschillende aanpassingen aan te brengen samen met een aantal externe juristen. Een amendement op het voorstel van decreet werd op 12 december ingediend bij het Vlaams Parlement.

Welke aanpassingen zijn er dan gebeurd t.o.v. het eerder ingediende ontwerp van decreet?                             
De vergunningsdrempels alsook de ongelijke behandeling tussen industrie en landbouw wordt verder onderbouwd en blijft behouden. De onvergunbaarheidsdrempel voor landbouwprojecten is verdwenen. Dit betekent dat er bij een gunstige passende beoordeling toch een vergunning verleend kan worden indien de impactscore hoger is dan 0,025%. Hoe deze passende beoordeling er juist uitziet, moet nog blijken. Daarnaast is stopzetting bij piekbelasters niet langer verplicht mits ze hun impactscore kunnen laten zakken tot onder 50%. Verder is het concept van extern salderen toch al in het ontwerpdecreet verwerkt. Het systeem, dat toelaat dat een bedrijf de uitstootrechten overneemt van een andere onderneming die ermee stopt, zou vanaf januari 2025 ingevoerd kunnen worden onder bepaalde voorwaarden. Bijkomend worden bronmaatregelen verplicht bij mestverwerkingsinstallaties die meer dan 40.000 ton mest verwerken per jaar terwijl dit in het ontwerpdecreet vanaf 1000 ton per jaar was. Wat wel behouden blijft is dat een mestverwerkingsinstallatie verantwoordelijk is voor het meten van de ammoniakemissie per NH₃-emissiepunt.

Wat is volgens jou een belangrijke volgende stap gelinkt aan onze sector?                             
Biogas is een belangrijk onderdeel van de recyclagesector. Aangezien Vlaanderen zo’n dichtbevolkt gebied is, is de beleidskeuze gemaakt zeer sterk in te zetten op recyclage. Vlaanderen is een regio vol state-of-the-art technieken die conform zijn met emissiebeperking en -beheersing. Deze technologieën moeten verder ontwikkeld kunnen worden om de emissies nog meer te kunnen beperken. Iets waar de sector zich ook verder voor wil inzetten.

Vanuit Europa is er een aanmoediging om mest op te nemen binnen die recyclage, maar door in Vlaanderen twee verschillende kaders te voorzien (recyclage met en zonder mest), gaat het level playing field verloren. Dit ondanks het feit dat er niets verandert aan de stikstofemissies van de installatie. Het is dus belangrijk installaties die ook mest verwerken op gelijke voet te plaatsen met installaties die dat niet doen. Zo niet, zal mest worden gebannen uit deze installaties en gaat de emissiereductie die we daarmee kunnen realiseren verloren.